Önceki yazılarımızda Linux işletim sistemlerinde kullanıcı ve grup oluşturma işlemlerinin nasıl yapıldığını anlatmıştık. Bu yazıda ise bir kullanıcıyı gruba dahil etmek için yazmamız gereken komutu öğreneceğiz. Şimdi bu işlem için bir tane örnek yapalım;
Örnek; usermod -a -G muhasebe Mehmet Yukarıdaki örnekte sistemimizde yer alan Mehmet isimli kullanıcımızı muhasebe grubuna dahil etmiş olduk. Sizde bu komutta olduğu gibi kullanıcılarınızı gruplara ekleyebilirsiniz. Bu komutun aldığı diğer parametreleri aşağıdaki tablo üzerinden inceleyebilirsiniz;
Parametre Açıklama -c Açıklama ekleme yapmak için kullanılır. -d Kullanıcının ev dizinini belirtmeye yarar. -L Kullanıcı hesabını kilitlemek için kullanılır. -U Kilitlemiş kullanıcı hesabının kilidini kaldırmak için kullanılır.
Örnek; usermod -L onur Sistemimizde bulunan Onur kullanıcısını kilitlemiş olduk.
usermod -U onur Kilitli olan Onur kullanıcısının kilidini kaldırmış olduk.
Linux işletim sistemlerinde grup oluşturmak için groupadd komutu kullanılmaktadır. Bu komut ile sistemimize istediğimiz kadar grup oluşturmamız mümkündür. Oluşturulan bu grupları istediğimiz kullanıcıyı dahil edebiliriz.
Komutun Kullanımı; groupadd grup_ismi Örnek; groupadd muhasebe Yukarıdaki komutu uyguladığımızda sistemimizde muhasebe adında bir tane grup oluşturmuş olacağız.
Örnek2; groupadd –g 1000 deneme Grup oluştururken GID (Grup id) ataması yapmak istiyorsak groupadd komutuna –g parametresi eklememiz gerekmektedir. Yukarıdaki örnekte 1000 id numaralı deneme adında bir tane grup oluşturmuş olduk.
groupmod komutu Linux işletim sistemlerinde bir grubun ismini veya GID numarasını değiştirmek için groupmod komutunu kullanabiliriz. Bu komutu aşağıdaki örneklerdeki gibi kullanabilirsiniz;
Örnek1; groupmod –g 2000 deneme Yukarıdaki örnekte sistemimizde yer alan deneme isimli grubun id numarasını 2000 olarak değiştirmiş olduk.
Örnek2; groupmod –n finans muhasebe Yukarıdaki örnekte ise daha önce sistemimizde tanımlı olan muhasebe isimli grubun ismini finans olarak değiştirmiş olduk. Bu şekilde sistemimizde yer alan grupların isimlerini veya GID numarasını değiştirebiliriz.
groupdel komutu Sistemimizde yer alan bir grubu silmek için groupdel komutu kullanılmaktadır.
Komutun Kullanımı; groupdel silinecek_gubun_ismi Örnek; groupdel muhabase Yukarıdaki komut ile sistemimizde yer alan muhasebe grubunu silmiş olduk.
Not: Bu komutu uyguladıktan sonra geri dönüş yapılmamaktadır. Sisteminizden kaldırmak istediğini grupları bu komutu uygulayarak kaldırın.
Kullanıcının kimliğini ve üye olduğu grupları ayrıntılı bir şekilde sorgulamak istiyorsak id komutunu kullanmamız gerekmektedir;
Komutun Kullanımı; id kullanıcı-adı Örnek; İd root
Bu örneğimizde sistemimizde yer alan root kullanıcısı ile ilgili kimlik sorgulama ve kullanıcının üye olduğu grupları öğrenme işlemini yapmış olduk.
w komutu Linux işletim sistemlerinde sunucumuza bağlı olan kullanıcıları ve bu kullanıcıların ne işlemler yaptığını kontrol etmek istiyorsak w komutu kullanabiliriz. Sistem yöneticilerin güvenlik için gerekli kontrolleri yapması için kullanışlı olan komutlardan bir tanesidir.
Komutun Kullanımı; w
Bu komutu uyguladığımızda sistemimizde bağlı olan kullanıcılar ve yaptıkları işlemler detaylı bir şekilde karşımıza gelecektir.
userdell komutu Linux’ta sistemde yer alan bir kullanıcıyı silmek için userdell komutu kullanılmaktadır. Bu komut ile yetkimiz dahilinde istediğimiz kullanıcıyı silmemiz mümkündür.
Komutun Kullanımı; userdell silinecek_kullanıcı Örnek; userdell Mehmet Yukarıda yazdığım komut ile sistemimizde yer alan Mehmet isimli kullanıcı silmiş oldum. Bu işlemi uyguladıktan sonra Mehmet kullanıcısı sisteme giriş yapamayacaktır.
Not: Bu komutun geri dönüşü bulunmamaktadır. Boşta olan ve sisteme bağlantı yapmasını istemediğiniz kullanıcılar için bu komutu uygulayın.
su komutu Sisteme bağlantı yaptığımız kullanıcıyı geçici süreyle değiştirmek istiyorsak su komutunu kullanabiliriz.
Komutun Kullanımı; su kullanıcı_ismi Örnek; su onur Yukarıdaki örnekte mevcut kullanıcı bağlantımızı sonlandırıp onur kullanıcısı ile sisteme bağlantı yapma adımını atmış olduk.
write komutu Write komutu ile sistemimizde bulunan herhangi bir kullanıcıya mesaj göndermemiz mümkündür. Kullanıcılar arası mesajlaşma yapmak için veya kullanıcılara toplu mesaj göndermek için bu komutu kullanabiliriz.
Linux’ta sistemimize yeni bir kullanıcı eklemek istiyorsak adduser komutunu kullanmamız gerekmektedir. Bu komutu kullanarak sistemimize istediğimiz kadar kullanıcı oluşturmamız mümkündür.
Komutun Kullanımı; adduser kullanıcı_ismi
Örnek; adduser Mehmet Yukarıdaki örnekte sistemimize Mehmet adında yeni bir kullanıcı eklemiş olduk. Bu şekilde eklediğimiz kullanıcıların şifresi olmamaktadır. Kullanıcının şifresini değiştirmek için veya yeni şifre tanımlamak için passwd komutu kullanılmaktadır.
Linux işletim sistemlerinde yeni eklenmiş bir kullanıcıya şifre tanımlamak için veya sistemde yer alan herhangi bir kullanıcının şifresini değiştirmek için passwd komutu kullanılmaktadır.
Komutun Kullanımı; passwd kullanıcı_ismi Örnek; passwd Mehmet
Yukarıdaki örnekte mehmet adındaki kullanıcımıza yeni şifre tanımlamak istedik. Bu komutu uyguladıktan sonra bizden yeni şifrenin girilmesi istenecektir. Yeni şifreyi girip enter tuşuna bastıktan sonra şifrenin tekrar girilmesi istenecektir. Şifreyi tekrar yazıp enter tuşuna bastığımızda kullanıcımıza şifre tanımlanmış olacaktır. Bu şekilde yeni oluşturduğumuz kullanıcıya şifre tanımlamamız mümkündür. Daha önce sistemimizde yer alan bir kullanıcının şifresini de aynı şekilde değiştirebilmekteyiz.
Not: Şifre tanılaması yaparken ekranda hiçbir karakter yazmamaktadır. Bu durumda hata yaptığınızı düşünmeyin. Güvenlik için bu şekilde işlem yapılmaktadır.
Örnek; chown onur home/www Yukarıdaki komut ile sistemimizde home klasörünün içinde yer alan www klasörünün sahibini onur kullanıcısı olarak belirlemiş olduk.
Örnek2; chown onur:bilgiislem home/www Bu komutla ise sistemimizde home klasörünün içinde yer alan www klasörünün sahibini onur kullanıcısı olarak, grubunu ise bilgiislem olarak değiştirmiş olduk.
Örnek3; chown -hR onur home/www Üçüncü örneğimizdeki komutta ise sistemimizde yer alan home klasörünün içindeki www klasörünün ve bu klasörün içinde yer alan bütün dosya ve klasörlerin sahibini onur kullanıcısı olarak belirlemiş olduk.
Bilgisayarımızda veya sunucumuzda dosya arama işlemini çok sık bir şekilde yapmaktayız. Windows işletim sistemlerinde sayfaların arama bölümlerinden bu işlemi çok kolay bir şekilde yapabilmekteyiz. Linux tabanlı işletim sistemlerinde ise dosya ya da klasör aramak için find komutunu kullanmamız gerekmektedir.
Komutun Kullanımı; find dosya_veya_klasör Örnek; find ders
Yukarıdaki örnekte sistemimizde yer alan ders isimli klasörü aratmış oldum. İşletim sistemimiz üzerinde daha ayrıntılı bir şekilde dosya yada klasör araması yapmak istiyorsak find komutunu biraz daha farklı bir şekilde kullanmamız gerekmektedir. Şimdi bu işlem için birkaç tane örnek yapalım;
Örnek1; cd home find * -mtime +25 -exec ls {} \;
Yukarıdaki örnekte ilk olarak cd komutu ile home klasörünün içine girmiş olduk. Daha sonra find komutunu daha gelimiş bir şekilde kullanarak 10 günden eski olan dosyaları ve klasörleri aratmış olduk.
Örnek2; find /home/ -name "*.html"
Yukarıdaki örnekte uzantıya göre dosya arama işlemi yapmış olduk. Burada home klasörü içinde .html uzantılı dosyaları arattırmış olduk.
Örnek3; find /home/ -type f -size +100mb -exec ls -lh {} \; | awk '{ print $9 ": " $5 }' Bu örneğimizde ise home dizinimizde bulunan 100 mb ve üstü dosyalarımızı aratmış olduk. Find komutunu yaptığımız örneklerdeki gibi daha ayrıntılı bir şekilde kullanmanız mümkündür.
Değiştirilen Dosyaları Bulma Find komutunun kullanımını çeşitli örnekler üzerinden açıklamıştık. Bu komuta çeşitli parametreler ekleyerek daha gelişmiş bir şekilde dosya araması yapmamız mümkündür. Belirli dakikadan önce veya belirli dakika içinde değiştirilmiş dosyaları bu komut sayesinde bulmamız mümkündür. Şimdi bu işlemleri nasıl yapacağımızı örneklerle açıklayalım;
Örnek1; find / -type f -mmin -30 | xargs ls –l Yukarıdaki örnek komutta son 30 dakika içinde değiştirilmiş dosyaları aratmış oldum.
Örnek2; find / -type f -mtime -10 | xargs ls –l Yukarıdaki örnekte ise son 10 gün içinde değiştirilen dosyaları aratmış oldum.
Örnek3; find / -type f -mmin +30 | xargs ls –l Üçüncü örneğimizde son 30 dakikadan daha önce değiştirilmiş dosyaları aratmış oldum. Örneklerde olduğu gibi sistemimizde belirli aralıklarda değiştirilen dosyaları find komutu sayesinde bulmamız mümkündür.
Find Komutu Parametreleri Find komutuna yukarıdaki örneklerdeki gibi çeşitli parametreler ekleyerek detaylı bir şekilde dosya veya klasör araması yapabilmemiz mümkündür. Find komutuna ekleyebileceğimiz diğer faydalı olabilecek parametreleri aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz;
PARAMETRE AMACI -name [dosya_ismi] Dosya veya klasör ismi belirterek arama yapılmasını sağlar. -user [Kullanıcı_ismi] Kullanıcı ismi veya id numarası yazılarak o kullanıcıya ait olan dosyaların veya klasörlerin aranmasını sağlar. -group [grup_ismi] Gruba ait olan dosyaların veya klasörlerin aranmasını sağlar. -perm [izin] Belirtilen izne sahip olan dosyaları ve klasörleri arar. -size [+/- Dosya boyutu] Dosya veya klasör boyutuna göre arama yaptırmak için kullanılır. -nouser Hiçbir kullanıcıya ait olmayan dosya ve klasörleri bulur. -nogroup Hiçbir gruba ait olmayan dosya ve klasörleri bulur. -newer [dosya_ismi] Belirtilen dosya isminden daha yeni olan dosya veya klasörleri aratır
